Brankial sinüs, kist, fistül (brankial patolojiler) nedir?

            Genellikle boyunda köprücük kemiğinin üstünde ve boynun yan kısımlarında bulunan gelişimsel bir anormalliktir. Boynu ve boğazı oluşturan dokuların erken embriyonik gelişme döneminde uygun büyümemesi sonucunda gelişir. Bunlar boyundan dışarı ağızlaşabilir bunlara sinüs denir, ağızlaşmaz ise boyunda kist halinde görülür. Kist içi sıvı dolu şişliktir. Fistül ise ciltteki açıklığın diğer ucunun ağız tabanı ya da kulak boşluğu ile ilişkili olduğu durumlardır. Genellikle doğuştan meydana gelir.

Brankial kist, anne karnında görülmeye başlayan, bebeklerin boynunun ve baş bölgesinin uygun olarak büyümemesi halidir. Çeşitli genetik faktörler ya da radyasyon gibi dış faktörlerden ötürü, anne karnındaki embriyonun uzuvları beklenildiği şekilde gelişmez. Bu durum da brankial patoloji olarak karşımıza çıkabilir.

Brankial patolojiler neden oluşur?

            Brankial yarıklar (boyunda bazı anatomik yapıların geliştiği embriyolojik dokular) geçici bir süre boşluk halinde olur ve ardından kapanır. Bu boşlukların kapanmaması halinde brankial patolojiler oluşur. Boyunda lateral bölgede olan kitlelerin yaklaşık %37’ sini kistler, kalan %63’ünü fistüller meydana getirir.

Brankial patolojilerin (sinüs, kistler) çeşitleri var mı?

            Evet var, bunlar embriyolojik gelişim durumuna göre sınıflandırılır. Embriyo gelişimi sırasında 2-7 haftada embriyonun iki tarafında 6 brankial ark, 5 tane brankial yarık ve 5 tane brankial kese bulunur. Bunların her birinden farklı anatomik yapılar gelişir. Bunların yerleşim yerleri de geliştiği embriyolojik yapıya bağlı olarak farklı olur.

Brankial patolojilerin yerleşimi yerleri nasıldır?

Brankial patolojiler en sık 4 farklı brankial yarıktan oluşabilir. 1. brankial ark kulağın önünde ya da altında yerleşim gösterir. Buradan parotis bezi ile yüz sinirini takiben dış kulak yoluna uzanır. 2. brankial arkta oluşan kist boyun üst yan tarafından çene altına yerleşim gösterir. Buradan iç ve dış karotis damarların arasından uzanarak bademcik lojuna kadar uzanır. 3. brankial arktaki kist ise, boynun orta yan bölgesinde yerleşir, buradan öne yutağa, sinüs bölgesine kadar uzanır. 4. brankial arktaki kist, boynun alt yan bölgesine yerleşir. Buradan karotis kılıfını takiben sinüs piriformisin ucuna doğru uzanırlar. En fazla görülen 2. brankial ark kistidir. Fakat nadiren diğerleri de görülebilir.

Brankial kistlerin, sünüsün belirtileri nelerdir? 

            İlk fark edilen bulgu bebek doğduğunda boyun yan tarafında veya boyun etrafında küçük iğne başı büyüklüğünde ağız olup, bazen buradan gözyaşı gibi berrak sıvı gelebilir. Bazen solunum yolu enfeksiyonlarından sonra kist enfekte olabilir. Boyunda şişlik, kızarıklık bazen de enfeksiyona bağlı pürülan akıntı olabilir. Enfekte olursa, kulağa açıldığı durumlarda sürekli kulak iltihabı görülür. Enfekte olmaz ise kistin büyüklüğüne bağlı olarak farklı boyutlarda boyun kitleleri şeklinde görülür.

Boyun ve baş çevresinde görebileceğiniz şişlikler, hastalığın ilk habercileridir. Önceleri zararsız olarak görülebilen bu kistler, kendi kendilerine büyüme özelliğine sahip olabilir. Zaman içerisinde vücutta yayılan, çoğu zaman ağrı yapan ve diğer organlarınızı hareket ettirmenizi engelleyen bu hastalık, enfeksiyon kapması durumunda son derece tehlikeli olabilir. Tedavi edilmez ise tekrarlar ve cerrahi olarak çıkarılması daha da güçleşir.

Brankial kistler ne zaman fark edilir?

Kistler genellikle erken çocukluk döneminde küçük oldukları için dikkat edilmez ise ve enfekte olmaz ise fark edilmez. Çoğunlukla ileri yaşlarda üst solunum yolu enfeksiyonu sırasında kistin enfekte olması durumunda şişer ve fark edilirler.

Kistlerin tanısı ise geç çocukluk dönemi ile 30 yaş arasında olur. Erkeklerde %60 oranında, kadınlarda ise%40 oranında etkili olurlar.

Brankial patolojilerin tanısı nasıl konur?

            Çoğu kez hikaye ve fizik muayene yeterlidir. Ancak anatomiyi ortaya koymak açısından hekim gerekli gördüğü takdirde, boyun ultrasonografisi, MR ve kontrastlı fistül grafisi yapılabilir.

  Brankial patolojiler hangi patolojilerle karışır?

            Genellikle iyi bir hikaye ve fizik muayene ile pek karışmaz. Yine de şu patolojilere dikkat edilmeli; Kistik higroma, hemanjiom, tiroglossal kist, dermoid kist, teratom, lipom, fibrom, lenfadenopatiler.

Brankial patolojilerin tedavisi nedir?

           Şayet enfeksiyon varsa bu öncelikle tedavi edilir. Daha sonra da konunun uzmanı bir cerrah tarafından çıkarılması gerekir.  Tedavide dikkat edilmesi gereken durum damar sinirlerin yaygın olduğu boyun patolojilerinden olduğu için çıkarırken dikkat edilmeli ve patoloji tamamen çıkarılmalıdır. Yoksa tekrarlar.

Brankial patolojiler cerrahi olarak çıkarılmaz ise ne gibi sorunlara yol açar?

            Sürekli tekrarlayan enfeksiyonlara yol açar, bu bazen sistemik hale gelebilir. Akciğer ve orta kulak iltihabı yapabilir tabii tersi de söz konusudur. Bu kistler çıkarılmaz ise yaşamın ileri dönemlerinde kanserleşmesi de söz konusu olabilir.

Cerrahi operasyon ve gelişebilecek komplikasyonlar nelerdir?

            Tecrübeli kişiler tarafından yapıldığında risk düşüktür. Ancak yine de geçici ve kalıcı birtakım komplikasyonlar görülebilir. Bunlar; enfeksiyon, patolojinin tekrarlaması, kanamalar, solunum sıkıntıları ve özellikle geçici veya kalıcı sinir hasarları özellikle yüz felci gibi.

Brankial patoloji ameliyatı nasıl yapılır?

Genellikle günübirlik (out-patient) ameliyat şeklinde yapılır. Hastanın ameliyat hazırlıkları ve tetkikleri yapılarak, aynı gün içerisinde ameliyatı gerçekleştirilir. Hasta ameliyattan 4-6 saat sonra taburcu edilebilir.

Ameliyat öncesi neler yapılır?

Herşeyden önce iyi bir hikaye alınmalı ve genel bir fizik muayene yapılmalı sadece boyun bölgesi muayenesi ile yetinilmemeli. Daha sonra süreç, yani ameliyat öncesi, ameliyat süreci ve sonrası ile ilgili aile (anne ve baba) iyi bilgilendirilmelidir. Çocuk büyükse buna çocuk da dahil edilir. Bir takım testler yapılır, bu testler genel olmayıp hastaya göre belirlenir.  Ve hasta anestezi uzmanı tarafından da görülür, yaşanacak anestezi süreci ile ilgili aile ve çocuk bilgilendirilir. Hasta ameliyat öncesi 4 saat aç bırakılır.

Ameliyat sonrası iyileşme süreci nasıldır?

Ameliyattan 2 saat sonra hasta doktor ve / veya hemşire direktifleri doğrultusunda beslenir. 2 yaş üstü bebekler 4-6 saat sonra eve gönderilebilir. Ameliyat sonrası hasta, doktorun önerileri doğrultusunda sadece ağrı kesici alır, ek ilaç almasına gerek yoktur. Hasta 48-72 saat sonra doktor tarafından görülür, bu sırada pansuman yapılmasına gerek olmayıp, dikişler kendiliğinden erir ve alınması gerekmez. Hasta ameliyat sonrası doktorun önerileri doğrultusunda normal aktif hayatına devam eder.

*** Burada verilen bilgiler, internet sitesinin içeriği ziyaretçiyi özellikle aileleri bilgilendirme amacı ile düzenlenmiştir. Hiçbir bilgi ziyaretçiler tarafından tavsiye olarak değerlendirilip hiçbir karar veya eyleme neden olmamalıdır. Konu ile ilgili hastasını mutlaka bir çocuk cerrahisi uzmanına muayene ettirmeli, onunla görüşerek birebir bilgisine başvurarak karar vermelidir.